Jak napisać interpretację wiersza? Te zasady warto znać i zastosować na egzaminie. Schemat pisania krok po kroku oraz przydatne słownictwo

Interpretacja wiersza (nazywana także analizą wiersza) uważana jest za nieco trudniejsze wypracowanie niż rozprawka. Uczeń musi bowiem postawić tezę i odpowiednio zinterpretować utwór poetycki, biorąc pod uwagę także występujące w nim środki stylistyczne. Warto jednak znać zasady pisania maturalnej interpretacji wiersza. Dobrym pomysłem będzie również przestudiowanie arkuszy z poprzednich lat.

Polecenie maturalne w przypadki interpretacji wiersza we wszystkich arkuszach maturalnych od 2015 roku brzmi tak samo: „Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 wyrazów”. Jakie utwory poetyckie musieli przeanalizować maturzyści w poprzednich latach? Były to:

• 2015 rok: „Ta jedna sztuka” Elisabeth Bishop;
• 2016 rok: „Dałem słowo” Zbigniew Herbert;
• 2017 rok: „Słyszę czas” Kazimierz Wierzyński;
• 2018 rok: [Bądźmy dla siebie bliscy bo nas rozdzielają] Ernest Bryll;
• 2019 rok: „Samotność” Anna Świrszczyńska;
• 2020 rok: „Daremne” Anna Kamieńska;
• 2021 rok: „Strych” Beata Obertyńska.

Interpretacja wiersza (podobnie jak wypowiedź argumentacyjna, czyli tzw. rozprawka) posiada schemat, którego warto się trzymać, jeśli czujemy się jeszcze niepewnie w pisaniu. Poniżej wyjaśniamy, jak powinna wyglądać interpretacja wiersza:

• I akapit (wstęp): należy w nim zawrzeć podstawowe informacje na temat autora i tytuł wiersza, a przede wszystkim postawić tezę interpretacyjną, czyli najważniejszy temat lub problem utworu.
• Rozwinięcie, a więc II akapit i kolejne: w kontekście postawionej przez nas tezy dokonujemy analizy i interpretacji wiersza. Określamy relację nadawca-odbiorca (kim jest podmiot liryczny i do kogo mówi), a także sytuację liryczną. Analizujemy wiersz, nazywając środki stylistyczne i podając ich funkcje, a także sposób mówienia podmiotu lirycznego. Pamiętajmy, by odwołać się także do tytułu utworu. Przywołajmy kontekst kulturowy, czyli określmy, w jakiej epoce utwór został napisany i jak to, co zostało w nim zawarte, odnosi się do charakteru epoki. Można także przywołać inne konteksty, np. biograficzny, filozoficzny czy historyczny.
• Ostatni akapit: Podsumowujemy rozważania, jeszcze raz powtarzając tezę interpretacyjną, jednocześnie pamiętając, że tym razem powinna ona wynikać z całości utworu.

Wiemy już, jak wygląda schemat interpretacji wiersza, ale jak zabrać się za pisanie? Przedstawiamy instrukcję krok po kroku:

1. Zacznij od dokładnego przeczytania wiersza. Zrób to co najmniej dwukrotnie. Zwróć uwagę na autora i tytuł. Możesz także podkreślić środki stylistyczne, które zauważasz.
2. Zastanów się, jaka jest teza interpretacyjna, czyli główne przesłanie utworu.
3. Stwórz plan pracy, w którym zawrzesz skrótowe informacje na temat tego, co znajdzie się w poszczególnych akapitach tekstu.
4. Przed samym pisaniem jeszcze raz przeczytaj wiersz.
5. Zacznij pisać pracę. Pamiętaj, że gdy się zatniesz, warto wrócić do planu pracy i sprawdzić, co jeszcze trzeba napisać.
6. Gdy skończysz pisać, przeczytaj pracę co najmniej dwukrotnie i sprawdź, czy nie pojawiają się w niej błędy. Jeśli tak – popraw je.

Interpretacja wiersza może przysporzyć uczniom problemów. Warto więc zwrócić uwagę na najczęstsze błędy, które pojawiają się podczas pisania:

• Brak tezy interpretacyjnej. Uczniowie niekiedy nie określają głównego problemu zawartego w wierszu. To poważny błąd, który może skutkować przyznaniem 0 punktów za całą pracę.
• Przywoływanie cytatów czy środków stylistycznych bez określenia ich funkcji. Pamiętajmy o tym, że jeśli przywołujemy jakieś sformułowanie z wiersza lub epitet, metaforę, wyliczenie czy inny środek stylistyczny powinniśmy do tego dodać także swój komentarz.
• Spora część uczniów zbyt powierzchownie analizuje wiersz. Pamiętajmy, że jest to zadanie sprawdzające naszą umiejętność pracy z tekstem. Zwróćmy więc uwagę zarówno na całą treść utworu, jak i na jego formę.

Maturzyści niekiedy zastanawiają się, jakich słów używać, pisząc wypracowanie. Podajemy przydatne słownictwo przy pisaniu interpretacji wiersza:

• Warto zwrócić uwagę na…
• Trzeba zauważyć, że…
• W wierszu zauważamy…
• W pierwszej/drugiej/trzeciej zwrotce wiersza…
• Należy stwierdzić, że…
• Tematem utworu jest…
• Obrazuje to cytat…
• Ilustrują to słowa…
• Metafora/epitet/wyliczenie została/ło zastosowane po to, aby…
• Ten fragment wiersza wyraża…
• Nie bez znaczenia jest…
• Podsumowując…